هگمتانه : وقتي « ماد» ها متحد شدند و قدرت يافتند شهر هگمتانه ( همدان ) را به عنوان پايتخت خود برگزيدند . موّرخان يوناني چون « پلي بيوس » و « هرودوت » از كاخ و دژ هگمتانه با اعجاب و تحسين ياد كرده‌اند ولي متاسفانه آثار زيادي از آن باقي نمانده است. بر روي اين تپه قبلاً منازل مسكوني و اماكن تجاري قرار گرفته بود كه دولت آنها را خريداري و آزاد سازي كرد و از سال 1363 ش . تا كنون هيئت باستانشناسان ايراني به سرپرستي « دكتر محمد رحيم صرّاف » در اين تپة عظيم باستاني به كاوش پرداخت ولي متأسفانه هنوز به آثار دورة ماد دست نيافته است . ولي نظر داده‌اند كه مجموعه معماري خشتي مكشوفه مربوط به دورة هخامنشي و پس از آن است .

تپة نوشي جان ملاير : در نزديكي روستاي « جوكار » در 15 كيلومتري شهرستان ملاير در بستر دشتي وسيع يك تپة منفرد صخره‌اي به نام « تپة نوشي جان » واقع شده است . بر بالاي اين تپة تقريباً مرتفع ( به ارتفاع 37 متر از سطح دشت ) بقاياي يك دژ و معبد و كاخ دورة ماد از خشت خام جلب نظر مي‌كند . كاوشهاي اين تپه را در سال 1346 ش . ( 1967 م . ) هيئت باستانشناسان انگليسي به سرپرستي پروفسور « داويد استروناخ » آغاز كرد و به مدت ده سال دنبال گرديد .

گودين تپه كنگاور : طبقة دوّم گودين تپه در فاصلة 5 كيلومتري شهر كنگاور يكي ديگر از آثار دورة حكمراني « ماد»ها در ايران است . كاوشهاي اين تپة باستاني را در فاصلة سالهاي 1346 تا 1357 ش . هيئت اعزامي از موزة « اونتاريو » وابسته به دانشگاه « تورنتو » ، كانادا به سرپرستي دكتر « كايلريانگ » ، به مرحلة اجرا در آورد . اين تپه حاوي 7 طبقة باستاني است و در طبقة دوم آن يك تالار ستون دار مادي كشف گرديد كه در اصل سي ستون داشته و نيز يك اطاق ستون دار با 8 ستون و فضاها و اطاقهاي جنبي ديگر كه همگي از خشت بنا شده بودند . دخمه‌هاي منسوب به دورة ماد : در گوشه و كنار ايران تعدادي اثر معماري صخره‌اي كه در كوهها ايجاد شده‌اند ، موجود است كه باستانشناسان متقدم آنها را متعلق به زمان « ماد » ها و الگوي مقابر صخره‌اي هخامنشي دانسته‌اند . عده‌اي نيز در انتساب آنها به « ماد » ها ترديد كرده‌اند .

معروف‌ترين اين آرامگاهها يا معابد صخره‌اي عبارتند از :

« فخريكا » در مهاباد ،« فرهاد و شيرين » در كرمانشاه ، « دكان داوود » در سر پل ذهاب ، « داوودختر » در فهليان فارس .